Automatyka do bram wjazdowych

Rosnące w ostatnich latach zapotrzebowanie społeczeństwa na komfort i wygodę, przyczyniło się do wzrostu zainteresowania automatyką do bram. Innym czynnikiem mającym równie duży wpływ na wzrost popularności tego typu instalacji, jest znaczny spadek cen napędów do bram i innych urządzeń, pozwalających na tworzenie systemów automatyki do bram. Podstawowym zadaniem wszystkich systemów automatyki do bram jest zapewnienie użytkownikowi możliwości łatwego otwierania/ zamykania równego rodzaju bram wjazdowych, bez konieczności wychodzenia z samochodu/ domu. Napędy instaluje się niemal do wszystkich rodzajów bram garażowych (uchylnych, segmentowych i rolowanych), jak i wjazdowych (przesuwnych i skrzydłowych). Z tego też względu dostępna na polskim rynku automatyka do bram dzieli się na: automatykę do bram skrzydłowych, automatykę do bram przesuwnych oraz automatykę do bram garażowych. W niniejszym artykule skupie się jedynie na automatyce do bram wjazdowych.

Automatyka do bram przesuwnych

Instalacje automatyki do bram przesuwnych składają się z trzech podstawowych elementów, mianowicie z silnika, przekładni ślimakowej oraz modułu sterującego. Automatyka do bram przesuwnych przeważnie jest tworzona w oparciu silniki zasilane napięciem zmiennym 230V, choć czasami zdarzają się też instalacje budowane na bazie silników z zasilaniem napięciem stałym 24V. W większości przypadków silniki zasilane niskim napięciem charakteryzują się większą intensywnością pracy od silników tradycyjnych (zasilanie 230V). Oczywiście nie jest to regułą, ponieważ w handlu dostępne są również silniki zasilane napięciem zmiennym, które zostały odpowiednio dostosowano do pracy intensywnej.

Wykorzystywane we współczesnych systemach automatyki do bram przesuwnych przekładnie ślimakowe należą do grupy urządzeń samoblokujących, co oznacza, że bez odblokowania silnika, nie pozwalają na ręczne przesunięcie bramy. Niektóre z dostępnych w handlu siłowników do bram przesuwnych (np. firmy FAAC) posiadają przekładnie pracujące w kąpieli olejowej. Jest to bardzo dobre rozwiązanie, jednak ze względu na większe koszty zakupu oraz utrzymania tego typu siłowników (np. konieczność okresowego uzupełniania ilości oleju, wymiana simmeringów – gumowych pierścieni usztywnionych metalową wkładką, stosowanych do uszczelniania elementów obrotowych pracujących w smarze, oleju, paliwie lub wodzie) nie należy do powszechnie stosowanych.

Kolejnym nieodłącznym elementem automatyki do bram przesuwnych jest moduł sterujący, który składa się z nadajnika (pilota) i odbiornika radiowego. Do podstawowych zadań modułu sterującego należy zdalne otwieranie i zamykanie bram przesuwnych. Ponadto, sterowanie automatyki bram przesuwnych bardzo często oferuje wiele funkcje dodatkowych, które zwiększają wygodę użytkowania tego typu instalacji. Poniżej opis sześciu najczęściej stosowanych funkcji dodatkowych sterowania automatyki do bram przesuwnych:

• Funkcja furtki – opcja pozwalająca na częściowe otwarcie bramy na wcześniej ustaloną szerokość, zapewniającą przejście dla pieszych. Przeważnie jest to szerokość w granicach 1,2 – 1,5m. Po wciśnięciu odpowiedniego przycisku na pilocie radiowym lub panelu sterującym bramą (umieszczony w budynku), następuje częściowe otwarcie i samodzielne zatrzymanie bramy na ustalonej szerokości, a następnie jeśli dana instalacja pracuje w trybie automatycznym brama się zamyka (po upływie określonego czasu).



• Podłączenie urządzeń bezpieczeństwa – jeden z elementów zapewniających bezpieczne użytkowanie bramy. Dostępne w handlu urządzenia bezpieczeństwa działają na zasadzie fotokomórki lub listwy krawędziowej. Listwy krawędziowe (listwa gumowa z wbudowanym czujnikiem ciśnienia) są rozwiązaniem znacznie droższym od fotokomórek, jednak zapewniają wyższy poziom bezpieczeństwa, ponieważ nie tylko amortyzują uderzenie bramy w przeszkodę, ale także po wykryciu przez czujnik wzrostu ciśnienia w listwie przesyłają sygnał zatrzymania bramy i odwrócenia kierunku ruchu.



• Wejścia ‘Otwórz', 'Zamknij', 'Praca krokowa' – pozwalają na sterowanie ruchem bramy zarówno z przycisków umieszczonych w budynku, jak i pilota radiowego, czytnika kart magnetycznych, stacyjki kluczykowej, klawiatury kodowej oraz innych tego typu urządzeń. Tryb pracy krokowej może oznaczać sygnału: otwórz-stop-zamknij-stop lub otwórz-zamknij-otwórz-zamknij.



• Automatyczne zamykanie – funkcja zwiększająca komfort użytkowania bram z systemami automatyki. Automatyczne zamknięcie bramy najczęściej następuje po upływie czasu z przedziału od 0 do 180 sekund (w niektórych przypadkach istnieje możliwość ustalenia dłuższego czasu po jakim następuje zamknięcie). Istotną cechą funkcji automatycznego zamykania jest to, że ruch zamykania nie rozpocznie się jeżeli jakaś przeszkoda stoi pomiędzy fotokomórkami (odliczanie zostaje wyzerowane i rozpoczyna się od nowa po każdym przerwaniu linii fotokomórek), co tym samym zapewnia bezpieczne użytkowanie bramy (brama nie zgniecie przejeżdżającego przez nią samochodu, ani nie potrąci przechodzącego pieszego).



• Zliczanie ilości cykli – funkcja ułatwiająca określanie terminów przeglądów okresowych i konserwacji (np. co 10 000 cykli lampa ostrzegawcza odpowiednim miganiem informuje nas o konieczności wykonania przeglądu). Funkcja zliczania ilości cykli bardzo rzadko jest używana.



• Funkcja master-slave – opcja służąca do ustawiania dwóch siłowników pracujących jednocześnie dla dwóch bram przesuwnych. Główny automat (master) wysyła sygnały 'start' - 'stop' do drugiego siłownika (slave). Również czas automatycznego zamykania oraz sposób reakcji na sygnały urządzeń bezpieczeństwa, np. fotokomórki, zależą dla dwóch bram od ustawień w siłowniku 'master'. Funkcja master-slave jest powszechnie stosowana w większych systemach automatyki do bram przesuwnych, ponieważ bez jej obecności podłączenie dwóch siłowników pracujących równolegle jest utrudnione (czasami nawet niemożliwe) i cechuje się dużą zawodnością.

Automaty do bram skrzydłowych

Automatyka do bram skrzydłowych w porównaniu z instalacjami automatyki do bram przesuwnych cechuje się szerszą ofertą produktów, które pozwalają na budowanie tego typu instalacji. Współczesna automatyka do bram skrzydłowych jest zróżnicowana pod wieloma względami (począwszy od różnej mocy siłowników oraz intensywności ich pracy, skończywszy na urządzenia o całkowicie innej konstrukcji mechanicznej), dzięki czemu w większym stopniu spełnia oczekiwania użytkowników. Dostępne na polskim rynku napędy do bram skrzydłowych możemy najogólniej podzielić na siłowniki elektromechaniczne oraz hydrauliczne. Ponadto, wyróżniamy trzy podstawowe typu napędów: siłowniki śrubowe, siłowniki z ramieniem łamanym (przystosowane do montażu na szerokich słupkach) oraz siłowniki podziemne.

• Siłowniki śrubowe – automaty do bram skrzydłowych, które ze względu na stosunkowo niską cenę cieszą się największą popularnością. Podstawową zaletą użytkową siłowników śrubowych jest duża siła pociągowa i pchania, dzięki czemu bardzo dobrze współpracują z dużymi i ciężkimi bramami. Ponadto, ze względu na swoją konstrukcję idealnie nadają się do bram osadzonych na słupkach metalowych. Wadą tej grupy napędów do bram skrzydłowych są pewne ograniczenia w wymiarach montażowych, dlatego też ich montaż na standardowych słupkach klinkierowych (szerokość w zakresie od 18 do 36cm) bez niszczenia słupów jest nie możliwy (konieczne wycięcie w słupku wnęki na mocowanie siłownika, które obniża ogólną estetykę bramy). Największą popularnością wśród użytkowników tego typu rozwiązania cieszą się siłowniki śrubowe FAAC 414, które zapewniają szybki i łatwy montaż, wysokie bezpieczeństwo użytkowania oraz wysoką odporność na trudy eksploatacji.
  
  
  Fot. Silnik zewnętrzny FAAC 414



• Siłowniki z ramieniem łamanym – w opinii specjalistów jeden z najlepszych typów automatyki do bram skrzydłowych. Ich podstawową zaleta użytkową jest płynna praca oraz bardzo mały wpływ na estetykę bramy. Niektóre z dostępnych na rynku siłowników z ramieniem łamanym są urządzeniami samoblokującymi, co sprawia, że doskonale nadają się do furtek (w dowolnej chwili można ręcznie otworzyć furtkę, a następnie za pomocą przycisku na pilocie lub w portierni w razie konieczności zamknąć. Zdecydowanie największą zaletą użytkową tego typu siłowników do bram skrzydłowych jest możliwość montażu na szerokich słupach (głębokość osadzenia bramy może wynosić nawet 36cm).
  
  Fot. Siłownik z ramieniem łamanym FAAC 391



• Siłowniki podziemne – rodzaj automatyki do bram skrzydłowych będący najdroższym rozwiązaniem. Mimo, że są to najdroższe napędu do bram skrzydłowych to jednak posiadają zarówno zalety, jak i wady. Ze względu na swoją konstrukcję techniczną, siłowniki podziemne przeznaczone są do współpracy z największymi i najcięższymi bramami. Niektóre z urządzeń tego typu mogą efektywnie i bezawaryjnie pracować z bramami, w których jedno skrzydło może ważyć nawet 3 tony. Dodatkowo po zastosowaniu odpowiednich adapterów pozwalają na otwieranie skrzydeł bramy aż o 180 stopni. Napędy podziemne do bram skrzydłowych są praktycznie niezauważalne, dlatego też idealnie nadają się do zastosowania w miejscach, w których bardzo duży nacisk kładzie się na wysoką estetykę bramy (bardzo często stosowane w przypadku bram kutych). Wadą tego typu automatyki do bram skrzydłowych jest nie tylko wysoka cena, ale także utrudniony montaż. Ponadto, w przypadku polskich warunków atmosferycznych zdarzają się awarie (w mroźne dni automatyka tego typu czasami zawodzi). Oczywiście istnieje kilka rozwiązań, które pozwalają zapobiec takim sytuacją, jednak jest związane to z przeprowadzaniem dodatkowych czynności, które wydłużają czas instalacji urządzeń tego typu oraz niekiedy wiążą się z dodatkowymi kosztami.
  
  Fot. Siłownik podziemny FAAC 770

Automatyka do bram skrzydłowych posiada znacznie większą ilość funkcji sterowania niż automatyka do bram przesuwnych. Oprócz funkcji sterowania z jakimi możemy się spotkać w instalacjach automatyki bram przesuwnych, posiadają kilka opcji dodatkowych. Poniżej opis czterech dodatkowych funkcji sterowania automatyki do bram skrzydłowych:

• Funkcja opóźnienia otwierania drugiego skrzydła – rozwiązanie powszechnie stosowane, które pozwala na otwarcie drugiego skrzydła bramy z opóźnieniem np. dwóch sekund. Funkcja opóźnienia otwierania drugiego skrzydła ma przede wszystkim na celu zabezpieczenie przed najściem na siebie skrzydeł bramy. Ponadto, opcja ta pilnuje aby w pierwszej kolejności zamknęło się skrzydło z zakładką.



• Wyłączniki krańcowe (przy otwieraniu lub przy otwieraniu i zamykaniu) – wszystkie instalacje do bram skrzydłowych muszą być wyposażone w ograniczniki mechaniczne lub elektryczne (elektroniczne), ponieważ w przeciwnym wypadku brama otworzy się ponad możliwy kąt otwarcia, co może doprowadzić do jej uszkodzenia (np. wyrwania zawiasów). Wyłączniki krańcowe stanowią najlepsze rozwiązanie, ponieważ eliminują konieczność stosowania odbojników wystających z ziemi.



• Wyjście na elektrozaczep – przydatna opcja w przypadku automatyki dla dużych bram skrzydłowych (przeważnie gdy długość skrzydła jest większe od 3 metrów), w których siły oddziaływujące na końcach skrzydła mogą doprowadzić do uszkodzenia siłownika (w pozycji zamkniętej brama zostaje zablokowana za pomocą elektrozaczepu, który nie pozwala na jej odchylenie).



• Funkcja spowalniania przy końcach – bardzo użyteczna opcja, która sprawia, że skrzydła bramy zostają łagodnie domknięte bez uderzenia i hałasu (zwiększa komfort użytkowania).